Jöklaganga á Falljökli. Mynd: Stefanía Ragnarsdóttir.

Náttúran er spennandi og heillandi til upplifunar og ferðalaga. Margvísleg atvinnusköpun verður til í því samhengi. Nú er framundan þriðji veturinn á suðursvæði Vatnajökulsþjóðgarðs þar sem í gildi verða samningar um íshellaferðir og jöklagöngur. Meginviðfangsefni þessara samninga er að fólk passi upp á umhverfið um leið og það nýtur náttúrunnar enda er náttúran eitt mikilvægasta sem við eigum - og eigum ekki.

Ferðaþjónusta innan Vatnajökulsþjóðgarðs tók mikinn vaxtarkipp árin fyrir heimsfaraldur samhliða stigvaxandi straumi ferðamanna til Íslands. Þörf var á skýrum og gegnsæjum leikreglum til að tryggja að atvinnustarfsemi væri stunduð í samræmi við reglur um vernd náttúru- og menningarminja og góða starfshætti. Í því ljósi voru skilyrði um samninga um atvinnutengda starfsemi sett í lög þjóðgarðsins árið 2016 og atvinnustefna staðfest 2019. Fyrstu samningar um atvinnutengda starfsemi voru gerðir haustið 2020 og nú fer í hönd þriðji veturinn þar sem í gildi eru samningar um íshella- og jöklaferðir. Einnig hafa verið gerðir samningar um jöklagöngur að sumri til og rekstur veitingavagna. Yfirlit yfir samninga má sjá í töflu hér fyrir neðan.  

Alls hafa borist 24 umsóknir um íshellaferðir og jöklagöngur fyrir veturinn 2022-2023  á þeim fjórum svæðum sem auglýst voru þann 4. júlí 2022. Tuttugu og eitt þessara fyrirtækja höfðu áður gert samning við þjóðgarðinn á síðasta tímabili, en þrjú ný fyrirtæki bættust við. Tímabil núverandi samninga nær til eins árs, sem er lenging frá fyrra ári. Flest fyrirtækjanna, eða 23  talsins, hafa nú lokið umsóknarferlinu og er verið að ganga frá samningum þeirra við þjóðgarðinn. Aðrar umsóknir eru enn í ferli. Samningar um íshellaferðir og jöklagöngur renna út 30. september 2023. Í upphafi árs næsta árs hefst undirbúningur að auglýsingu fyrir umsóknir um starfsemi á og við skriðjökla á suðursvæði frá og með hausti 2023.

Innleiðing atvinnustefnu er umfangsmikið verkefni sem er í stöðugri þróun. Vatnajökulsþjóðgarður er gersemi á heimsvísu og því einstakur vettvangur upplifunar. Það setur einnig þær kröfur að vanda skuli til verka, sérstaklega er varðar verndun umhverfis og öryggi gesta. Á hverju ári safnast í reynslubankann hvort sem er hjá Vatnajökulsþjóðgarði eða samstarfsaðilum. Samningar um atvinnutengda starfsemi hafa fram til þess eingöngu verið gerðir á suðursvæði þjóðgarðsins enda er þar umfangsmesta atvinnustarfsemin.

Atvinnustefnan sem mörkuð var 2019 hefur í meginatriðum reynst vel en búast má við að hún verði uppfærð fljótlega í ljósi reynslunnar og þróunar lagaumhverfisins. Samhliða mun starfsfólk þjóðgarðsins vinna að áætlun um gerð samninga um atvinnustarfsemi á fleiri svæðum innan þjóðgarðsins og um fjölbreyttari afþreyingu.

• Hér er sniðmát samninga um atvinnutengda starfsemi - íshellaferðir og jöklagöngur 2022-2023 í pdf - formi

• Hér er skjal um íshella í Vatnajökulsþjóðgarði - Aðferðir við mat á áhættu