Vatnajökulsþjóðgarður, þjóðgarður okkar allra

Vatnajökulsþjóðgarður er þrettán ára gömul stofnun í stöðugri þróun. Þjóðgarðurinn nær til Vatnajökuls og stórra svæða í nágrenni hans, þar á meðal þjóðgarðanna sem fyrir voru í Skaftafelli og Jökulsárgljúfrum. Sumarið 2019 var stigið mikilvægt skref í þróun þjóðgarðsins þegar hann var samþykktur á heimsminjaskrá UNESCO sem staðfestir að hann er einstakur á heimsvísu.

UNESCO skjöldur vígður í Skaftafelli, starfsfólk þjóðgarðsins ásamt ráðherra og ráðuneytisstjóra í Skaftafelli sumarið 2021.

Hjá Vatnajökulsþjóðgarði starfa 31 fastir starfsmenn með mikla þekkingu og reynslu og eru 26 þeirra á starfsstöðvum á landsbyggðinni. Mannauðurinn er lykill að góðum árangri og því er lögð áhersla á fræðslu, starfsánægju og nýsköpun í starfseminni. Á sumrin bætast við um 80 starfsmenn sem sinna landvörslu, þjónustu og fræðslu til gesta þjóðgarðsins og eru þau störf öll unnin á landsbyggðinni. Á árinu 2021 voru unnin um 50 ársverk hjá Vatnajökulsþjóðgarði og eru um 90% þeirra á landsbyggðinni.

Í aðdraganda Alþingiskosninga haustið 2021 kom Vatnajökulsþjóðgarður oft við sögu í umræðum og skrifum um miðhálendisþjóðgarð og friðlýsingar. Þó mikilvægt sé að svo stór mál fái góða umræðu og að tekist sé á um stefnur og aðferðir er miður ef sá málflutningur byggir á vanþekkingu um starfsemi núverandi þjóðgarða.

Í stjórn og fjórum svæðisráðum Vatnajökulsþjóðgarðs situr fólk fyrir hönd sveitarstjórna og hagsmunasamtaka á viðkomandi svæðum. Þetta fólk hefur mikla þekkingu á aðstæðum í heimabyggð sem er afar mikilvægt til að þróa starfsemi þjóðgarðsins og til að skapa samstöðu og sátt.

Gestir Vatnajökulsþjóðgarðs eru fjölbreyttur hópur sem vill upplifa og stunda útivist á margvíslegan hátt. Hlutverk þjóðgarðsins er að tryggja vernd náttúru og menningarminja, bjóða gesti velkomna og veita fræðslu auk þess að viðhalda gönguleiðum og reka gestastofur, skála, salerni og tjaldsvæði. Vatnajökulsþjóðgarður á einnig í mikilvægu samstarfi við fjölmarga sem stunda atvinnustarfsemi í eða við þjóðgarðinn enda er það eitt af markmiðum starfseminnar.

Innan Vatnajökulsþjóðgarðs eru ríflega 1000 km af aksturleiðum, flestar á ábyrgð og undir veghaldi Vegagerðarinnar. Ágreiningur um hvort slóðar eigi að vera opnir eða ekki á aðeins við um 1-2% vega og slóða í þjóðgarðinum.

Ný svæði bættust við Vatnajökulsþjóðgarð á árinu. Sunnan jökuls bættust við hluti af jörðinni Sandfelli og þjóðlendan Hoffellslambatungur. Norðan jökuls nam stækkunin hluta af Bárðdælaafrétt austari. Alls er flatarmál Vatnajökulsþjóðgarðs nú 14.967 km².

Vatnajökulsþjóðgarður hefur verið rekinn með rekstrarafgangi á árunum 2018 til 2021 og er stofnunin skuldlaus við ríkissjóð. Innan marka Vatnajökulsþjóðgarðs á sér stað mikil uppbygging innviða og má áætla að ríflega einum milljarði hafi verið varið í þetta mikilvæga verkefni á árunum 2020 og 2021. Dæmi um stór verkefni eru bygging gestastofu á Kirkjubæjarklaustri og innrétting gestastofu og skrifstofuhúsnæðis á Skútustöðum við Mývatn.

Framtíðin er björt hjá Vatnajökulsþjóðgarði og það er mikilvægt að hann sé þjóðgarður okkar allra sem við getum talað um af stolti. 

Magnús Guðmundsson, framkvæmdastjóri Vatnajökulsþjóðgarðs